19 augustus 2002

M O N I Q U E K I T Z E N AMSTERDAM –

Voor filmmaakster Josephine Hamming (51) is een koe een Nederlands product waar ze trots op is. Onbegrijpelijk vindt ze de massale slachting van gezonde dieren vorig jaar tijdens de MKZ-crisis. Daarom bezocht ze boerenfamilies. Vanavond gaat Dossier MKZ: De ene koe is de andere niet… in première.

”Ik voelde dat er iets niet in de haak was. Koeien werden geruimd zonder de bloedtesten af te wachten. Waarom moesten die dieren meteen dood? En waarom lieten we dit gebeuren? Ik heb alles uit handen laten vallen om de chaos te filmen.”

Hamming is directeur van Wildlifefilm Productions BV. Ze is een stadsmeisje, zegt ze, maar heeft een grote liefde voor de natuur. ”Ik kan niet zonder de wetenschap dat er vlakbij groen is, of een slootje waar ik even in kan zwemmen.”

Haar werkruimte is in het Veem, een oud pand aan het IJ waar ze twintig jaar geleden, met nog drie anderen, als kraker in trok en waar nu zo’n tachtig bedrijfjes een onderkomen hebben. Dieren spelen vaak de hoofdrol in haar films. Ze legde in The war of the antshet leven van mieren vast en ze maakte een productie over het leven van de Vanessa Atalanta, een vlinder die heen en weer vliegt van Marokko naar Noord-Europa. Op de kast in haar studio prijken de prijzen, waaronder een nationale die ze vorig jaar ontving voor de beste natuurfilm.

Bijna iedereen in het getroffen gebied wilde graag zijn verhaal kwijt. ”Als ik op de dijk bij de IJssel liep, kwamen de mensen gewoon naar me toe. Met sommige boeren was het soms wat moeilijker praten, maar met rust en vertrouwen lukte het toch.”

De filmmaakster hoopte te ontdekken wat de echte reden was van de snelheid waarmee de overheid gezonde beesten afslachtte. ”Het klopte gewoon niet. Ook de boeren voelden dat. Een alternatief om verspreiding van MKZ tegen te gaan, was geweest de beesten te enten en ze in quarantaine te houden. Hobbyboeren met dieren voor de liefhebberij en melkveehouders, familiebedrijven met niet meer dan honderd koeien, zijn nu al hun beesten kwijtgeraakt. Terwijl zij niet eens dieren hielden waarvan het vlees voor de export bedoeld was. De ene koe is de andere niet en de staat had onderscheid moeten maken tussen de verschillende veehouders.”

Hamming nam onmiddellijk na de uitbraak van MKZ abonnementen op Veluwse regionale en lokale kranten. In mappen hield ze zorgvuldig alles bij. Vandaar ook de titel van de film. Toen ze met filmen begon, had ze nog geen idee wat er precies achter de massale slachting van evenhoevigen schuilde. En nog steeds kent ze de waarheid niet.

”Tijdens het maken van de film gebeurde er heel veel. Het was een oorlogssituatie. Het verraad hing in de lucht. Dierenartsen die zeiden dat ze het vee moesten slachten omdat ze daar nu eenmaal voor waren opgeleid. Maar dat is niet zo, ze zijn er om beesten beter te maken. Kregen ze geld? Door te gehoorzamen gingen ze over een grens heen. Of het verraad is aan een ander of aan jezelf weet ik niet. Maar verraad is het.”

Misschien dat een plan voor een recreatiegebied in de driehoek Apeldoorn-Deventer-Zwolle de achterliggende reden is van de ruiming. Het vee moest plaatsmaken voor recreanten. Maar of het de waarheid is? In de film noemt de boerin de MKZ-crisis een ‘geregisseerde ramp’. Behalve boeren laten ook dominees, priesters en artsen hun licht schijnen over het waarom.

De film gaat eerst draaien voor directbetrokkenen in buurt- en dorpshuizen. ”Boeren zijn nooit zo voor een grootse aanpak. Ze willen er eigenlijk al niet meer over praten, maar het is goed als ze met elkaar kunnen kijken.” Maar de film is ook bedoeld voor anderen. Om het boerenleven te laten zien, maar ook om te tonen wat zijn koeien voor een boer betekenen.

Copyright: Kitzen, Monique